bak yavrim bu züreyfa, bu geyik, bu da afrikalı

buraya geldiğimde ilk duyduğum "yok artık!?!!" konularından biriydi, 1800lerin sonunda basel'deki hayvanat bahçesinde hayvanların yanı sıra afrika'dan getirtme insanların da kafeslerde sergilendiği konusu... ara ara isviçre'ye saydırdığım zamanlarda "böyle böyle imiş zaten" diye başkalarına anlatsam da nedense şehir efsanesi olduğuna inanmıştım içten içe, ve hiç de araştırmak gelmemiş aklıma. benim için o kadar gerçek olamayacak bir fikir imiş sanırım bu haber, doğru mu ya diye sorgulamam için epey bi sıkılmış olmam gerekiyormuş (üzerine kitap bile yazılmış halbuki).
fakat amiyane tabirle:

doğruymuş ya la!!?!

resim "swiss national library"den, 1932

hala da aklım almıyor, hangi aklı evvel düşünüp de koydu o insanları kafese

meğerse 1879'la 1935 arasında (ki hayvanat bahçesi 1874'te açılıyor..) farklı kolonilerden (ve hatırladığım kadarıyla birer defa da rusya ve avustralya'dan) getirilen insanlar ile ilk önce kafeste sonra sonra ise hazırlanmış "köy"lerde "völkerschau" düzenleniyor... aslında niyet masumca (denebilir demek istiyorum ama kabullenemiyorum), diğerlerinin kültürünü, günlük yaşamını tanıtma.. ama bunu yapış şekli çook rahatsız edici.

sanırım bu trend(??) berlin'deki hayvanat bahçesi ile başlıyor, ya da benim aklımda öyle kalmış. ve yayılıyor, öyle ki gruplar turneye bile çıkıyor falan.. bu arada kışa alışık olmayan insanlar ölüyor.. fakat bir zaman sonra galiba almanyadaki rejim bu işi orada yasaklıyor, sonra isviçrede de bitiyor.. sadece alman kültürünü ya da isviçre'ninkini yerden yere vurmayalım, tüm avrupa (belki tüm dünya? -kendini az biraz güçlü görenin diğerini ezmekten de beter yaptığı canlılarız genellemeye vurunca) benzer şeyler yaptı; insanlar taşındı, sergilendi, çalıştırıldı...

sömürgecilik, kölelik, ırkçılık vb konular üzerine konuşurken verilebilecek, kişiyi insanlığından utandıracak örneklerden biri olsun bu insanbahçeleri/menschenzoo da.

1935?, http://www.raffdesign.ch/scolamundo/projekte/mensch/berichte.html

bu neresi bilmiyorum, ama http://riowang.blogspot.ch/2011/07/black-people-in-zoo.html daki yazıdan- ki tavsiye ederim-